Besin Maddeleri
Besin Maddeleri, canlılar tarafından tüketilen gıda maddeleri farklı biçimlerde sınıflandırılır. Yapılarına göre ve görevine göre sınıflandırılır. Onlarda kendi aralarında gruplandırılır. Görevine göre gıda maddelerin de güç verici besinler yağlar, karbonhidratlar ve proteinlerdir. Yapıcı ve onarıcı besinler de canlının yıpranan bölümlerinin onarımında ve yeni göze yapımında kullanılır.
Bunlar; proteinler, yağlar, karbonhidratlar, madensel maddeler ve Su'dur. Düzenleyici besin maddelerinde ise gözedeki metabolik olayların düzen girmesinde rol oynar. Bunlar vitaminler, madensel maddeler, proteinler ve sudur.
Yapılarına göre gıdalarda ise organik gıda maddeleri
Proteinler, yağlar, karbonhidratlar ve vitaminlerdir. İnorganik gıda maddeleri; su ve madensel maddelerdir. Birincisi karbonhidratlardır. Karbonhidratlar, isminden de anlaşılacağı gibi karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından ortaya çıkmıştır. Karbonun simgesi C, hidrojenin simgesi H ve oksijenin simgesi ise O'dur. Karbonhidratlar bütün hareketli gözeler de bulunur ve çok mühim enerji kaynağıdır.
1) Karbonhidratlar içindeki glikoz sayısına göre farklı gruplara ayrılabilirler- Monosakkaritler; sindirime uğramadan direkt olarak kana geçerler.
- Disakkaritler ise 2 monosakkaritin beraber glikozit bağı oluşturarak ortaya çıkardıkları karbonhidratlardır.
Bu birleşme esnasında su ortaya çıktığı için bu duruma dehidrasyon birleşimi denir.
Disakkaritler ancak sindirilerek göze zarından difüzyonla gidebilir. Polisakkaritler, fazla sayıda şekerin dehidrasyon birleşimi sonucu, glikozit bağları oluşturarak birleşmesini sağlar. Bir polisakkaritin içinde kaç adet monosakkarit kullanılmışsa, tepkime sonucu bunun bir eksiği kadar su açığa çıkar.
2) Proteinlerdir. Proteinlerin içerisinde hidrojen, karbon, oksijen, azot ve bunlara ilave olarak da bazılarında fosfor ve kükürtte vardır. Bunların simgeleri ise hidrojen H, karbon C, oksijen O, azot N, fosfor P ve kükürt ise S ile gösterilmektedir. Proteinin moleküllerinde en çok olarak yirmi amino asit bulanabilir.
3) Yağlar. Yağların diğer adı ise lipidlerdir. Yağlardan fosfolipidler, göze zarının içine karışır. Steroidler zarların içine karıştığı gibi metabolizmayı da düzenlemede yer alır. Steroidler farklı vitamin ve hormonların birleşiminde kullanılır. Hayvansal lipidler genel olarak doymuş olup, serttir. Bitkisel lipidler ise genel olarak sert olmayıp yani sıvı olup, doymamıştır. Bitkisel lipidler fazla sıcaklık ve basınç altında hidrojen ile doyurulursa sertleşir ve margarinler oluşmuş olur. Dördüncü olarak da vitaminler vardır. Vitaminler sindirilmesi zordur ve direk kana karışırlar. İnorganik yapılı olmamalarına rağmen, canlılara güç verici olarak kullanılmazlar.
Vitaminler İki Kısıma Ayrılırlar, Yağda eriyen, suda eriyen vitaminler şeklinde gruplandırılır. - Yağda eriyen vitaminler içerisinde E, A, K ve D vitaminleridir. Bu sınıfa ait vitaminlerin çoğu karaciğere depolanır.
- Suda eriyen vitaminler ise C ve B vitaminleridir. Bu sınıftaki vitaminlerin fazlası ise depolanmaz dışarıya atılır.
4) Madensel Tuzlar, diğer adı minerallerdir. Vücutta fazla da olmasa on beş kadar madensel tuza kesinlikle ihtiyaç hissedilir. Madensel tuzların organizma içindeki işlevleri üç tane başlık altında inceleyebiliriz.
Vücut yapısındaki birçok enzimin ve hemoglobin gibi moleküllerin içine karışırlar- Bunlar demir ve fosfor gibi elementlerdir.
- Kemiklerin ve dişlerin olağan olarak büyümesini sağlarlar. Bunlar için önemli olan madensel maddeler, kalsiyum, fosfor ve magnezyumdur.
- Vücut ve göze sıvısının osmotik basıncını düzene sokarlar. Bunlardan göze içi sıvıda sodyum, klor, göze dışı sıvıda potasyum, magnezyum ve fosfor bulunur.
5) Su. Organizmanın çok fazla gereksinim duyduğu maddelerden bir tanesidir. Kimyasal tepkimeler sulu bir mekânda ortaya çıkar. Su iyi bir çözücü olduğu sebebiyle gıdaların hazmın da bir yerden bir yere götürülmesinde, emilmesinde fazla kalanların dışarıya atılmasında kullanılmaktadır. Vücut sıcaklığının çoğu yeniden su ile dışarıya atılır.
20.01.2024 13:02:12
Besin Maddeleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
